Tìm hiểu hệ thống giáo dục Mỹ

Hệ thống giáo dục Mỹ cung cấp rất nhiều lựa chọn chất lượng cho sinh viên quốc tế. Có nhiều loại trường, nhiều chương trình học và nhiều địa điểm khác nhau có thể làm học sinh choáng ngợp dù là với học sinh Mỹ hay du học sinh quốc tế. Nếu bạn đang bắt đầu tìm hiểu về du học Mỹ, hãy bắt đầu tự làm quen với hệ thống giáo dục Mỹ trước. Việc hiểu về hệ thống giáo dục sẽ giúp bạn thu hẹp những lựa chọn của mình, đồng thời phát triển thêm kế hoạch giáo dục của bạn.

Hệ thống giáo dục Mỹ

Trường mẫu giáo, tiểu học và trường trung học

Trước khi lên đại học, học sinh Mỹ sẽ đến trường tiểu học và trường cấp 2 trong tổng cộng 12 năm. Quá trình này được gọi là từ lớp 1 đến lớp 12.

Khoảng 6 tuổi, trẻ em tại Mỹ bắt đầu vào tiểu học, thông thường hay được gọi là “sơ cấp” (elementary school). Bọn trẻ sẽ học trong 5 hoặc 6 năm rồi chuyển lên cấp hai.

Trường cấp hai bao gồm 2 chương trình: đầu tiên là “middle school” hoặc “junior high school” và chương trình thứ hai là “high school”. Học sinh tốt nghiệp high school sẽ nhận được bằng hoặc chứng nhận. Sau khi tốt nghiệp high school (lớp 12), học sinh Mỹ có thể vào cao đẳng hoặc đại học. Học cao đẳng hoặc đại học sẽ được gọi là “higher education”.

Mầm non (Pre-K) (từ 3 – 5 tuổi)	Chương trình không bắt buộc, cho trẻ từ 3 đến 5 hoặc 6 tuổi.
Tiểu học (Elementary/Primary School) (từ 5/6 tuổi đến 10 tuổi)	Giáo dục bắt buộc, thường từ 5 hay 6 tuổi đến 10 tuổi. Cấp tiểu học sẽ kéo dài trong 5 hoặc 6 năm tùy thuộc vào quy định của tiểu bang.
Trung học cơ sở (Middle School/Junior High)(từ 11 đến 13 tuổi)	Sau khi hoàn thành chương trình tiểu học, học sinh học tiếp 3 năm cấp trung học cơ sở.
Trung học phổ thông (High school)(từ 14 đến 18 tuổi)	THPT gồm 4 năm từ lớp 9 đến lớp 12. Ở cấp học này học sinh có thể chọn lớp học phù hợp với bản thân để chuẩn bị cho chương trình giáo dục bậc cao (đại học).

Hệ thống xếp loại

Như học sinh tại Mỹ, bạn sẽ phải nộp bảng điểm, là một phần đơn xin nhập học của bạn để vào cao đẳng hoặc đại học. Bảng điểm học thuật là bản sao chính thức minh chứng cho quá trình học tập của bạn. Ở Mỹ thì bảng điểm sẽ bao gồm các lớp bạn đã học cùng điểm trung bình (GPA) của mỗi lớp. Chúng sẽ là thang đo cho những thành tích trong học tập của bạn. Điểm của các khoá học thường được xếp loại bằng phần trăm, rồi chúng sẽ được chuyển sang chữ cái.

Hệ thống xếp loại và GPA tại Mỹ có thể gây hiểu lầm, đặc biệt là cho các bạn du học sinh quốc tế. Diễn giải hệ thống chấm điểm (tiếng anh là The interpretation of grades) sẽ có nhiều giá trị. Ví dụ, hai học sinh học tại hai trường khác nhau cùng nộp bảng điểm vào cùng một trường đại học. Họ đều có 3.5 điểm GPA, nhưng một học sinh thì học ở trường trung học phổ thông bình thường, còn một bạn thì học tại một trường trung học danh tiếng với nhiều thử thách về học thuật. Trường đại học đó có thể sẽ đánh giá điểm GPA của hai bạn là khác nhau vì hai trường kia có các tiêu chuẩn khác nhau đáng kể.

Vì vậy, có một vài điều quan trọng cần phải nhớ:

• Bạn nên tìm bậc học tại Mỹ tương đương với bậc học cuối cùng mà bạn đã hoàn thành tại Việt Nam.
• Tập trung tối đa vào những yêu cầu nhập học của mỗi trường cao đẳng, đại học, cũng như các chương trình cấp bằng, chúng có thể có những yêu cầu khác so với đại học.
• Thường xuyên trao đổi với cố vấn học thuật hoặc anh chị tư vấn của mình để chắc chắn bạn đang đáp ứng được các yêu cầu đó.

Cố vấn học thuật hoặc anh chị tư vấn của bạn sẽ đưa ra lời khuyên rằng bạn có cần phải dành thêm một đến hai năm để chuẩn bị cho việc đi du học Mỹ hay không. Nếu một sinh viên quốc tế nhập học vào một trường đại học hoặc cao đẳng Mỹ mà chưa đủ điều kiện nhập học tại quốc gia của họ, thì một vài chính phủ và nhà tuyển dụng có thể sẽ không công nhận bằng du học của sinh viên đó.

Thời gian học tập

Lịch học thường bắt đầu vào tháng 8 hoặc tháng 9 và tiếp tục cho đến tháng 5 hoặc tháng 6 năm sau. Đa số sinh viên mới bắt đầu vào mùa thu, vì vậy các bạn du học sinh cũng nên bắt đầu du học Mỹ trong cùng thời gian này.

Có rất nhiều điều phấn khởi khi bắt đầu năm học, các bạn bắt đầu kết bạn mới, tình bạn mà sẽ đi cùng với nhau suốt năm tháng học tập. Ngoài ra, nhiều môn học được thiết kế cho sinh viên học tập theo trình tự, bắt đầu vào mùa thu và tiếp tục cho đến năm sau.

Thời gian học tập tại nhiều trường được chia làm hai giai đoạn, được gọi à “học kỳ” (semester). (Một vài trường sẽ có học kỳ 3 được gọi là hệ thống trimester.) Tuy vậy, một vài trường còn chia thời gian học thành bốn học kỳ, bao gồm một học kỳ hè (tự chọn). Về cơ bạn, nếu bạn bỏ qua học kỳ hè, thời gian học tập sẽ còn lại hai hoặc ba học kỳ.

Hệ thống giáo dục Đại học Mỹ (Higher Education System) có các bậc học nào?

Bậc học đầu tiên: Đại học (Undergraduate)

Một sinh viên đang theo học cao đẳng hoặc đại học và chưa lấy bằng cử nhân thì có nghĩa họ đang học tại bậc học đại học (undergraduate). Thông thường sẽ mất khoảng 4 năm để lấy được bằng cử nhân. Bạn có thể bắt đầu việc học tập của mình, lấy bằng cử nhân tại một trường Cao đẳng cộng đồng hoặc trường cao đẳng, đại học 4 năm.

Hai năm học đầu của bạn sẽ thường được yêu cầu tham gia nhiều lớp học với nhiều môn khác nhau, thường được gọi là các khoá học tiên quyết (Việt Nam gọi là các môn đại cương): như là văn học, khoa học, khoa học xã hội, nghệ thuật, lịch sử… Điều này giúp bạn có được kiến thức chung, có nền tảng cho nhiều môn học khác nhau trước khi vào giai đoạn tập trung vào nghiên cứu một lĩnh vực cụ thể nào.

Nhiều sinh viên chọn học tại một trường cao đẳng cộng đồng để hoàn thành thời gian hai năm học tiên quyết đầu tiên. Họ sẽ nhận được bảng chứng nhận chuyển tiếp liên kết nghệ thuật Associate of Arts (AA) và sẽ chuyển tiếp vào trường cao đẳng, đại học đào tạo 4 năm.

Một chuyên ngành (major) là lĩnh vực nghiên cứu cụ thể mà chuyên ngành của bạn tập trung tới. Ví dụ, chuyên ngành của học sinh là báo chí, học sinh sẽ lấy bằng cử nhân báo chí. Bạn sẽ được yêu cầu tham gia học một số khoá học nhất định trong lĩnh vực này để đáp ứng các yêu cầu trong chuyên ngành này. Bạn phải chọn chuyên ngành của mình tại thời điểm bắt đầu năm 3 ở trường.

Một điểm rất độc đáo của Hệ thống giáo dục đại học Mỹ là bạn có thể thay đổi chuyên ngành nếu bạn đã chọn. Điều cực kỳ phổ biến với sinh viên Mỹ là họ sẽ chuyển chuyên ngành tại một số thời điểm nhất định trong thời gian học đại học của họ. Thường do các bạn khám phá được khả năng hoặc sở thích ở vài chuyên ngành khác. Hệ thống giáo dục Mỹ rất linh động. Hãy nhớ rằng việc chuyển đổi các chuyên ngành có thể dẫn đến phải học nhiều môn học hơn, có nghĩa là tốn nhiều thời gian và tiền bạc hơn.

Có năm loại bằng cử nhân:

• Bachelor of Arts (BA)
• Bachelor of Science (BS)
• Bachelor of Fine Arts (BFA)
• Bachelor of Business Administration (BBA)
• Bachelor of Architecture (BArch)

Bậc học thứ hai: Thạc sĩ

Hiện tại, một sinh viên tốt nghiệp cao đẳng hoặc đại học với tấm bằng cử nhận muốn suy nghĩ nghiêm túc về việc nghiên cứu sau đại học để giỏi hơn, thành chuyên gia trong ngành hoặc thăng tiến trong sự nghiệp. Bằng thạc sĩ thường bắt buộc cho những vị trí cấp cao hơn như nghiên cứu khoa học, kỹ sư, sức khoẻ hành vi, giáo dục…

Hơn nữa, sinh viên quốc tế đến từ một vài quốc gia sẽ chỉ được phép du học tại bậc thạc sĩ. Bạn nên hỏi về các thông tin cần thiết để có một công việc ở quốc gia của mình trước khi đăng ký vào một trường đào tạo sau đại học tại Mỹ.

Một chương trình sau đại học luôn là một phần của trường đại học hoặc cao đẳng. Để được nhập học, bạn sẽ cần có GRE (graduate record examination). Chắc chắn các chương trình thạc sĩ yêu cầu một vài bài kiểm tra cụ thể, như là LSAT cho trường luật, GRE hoặc GMAT cho trường kinh doanh và MCAT cho trường y.

Nên xem: GMAT và GRE: Nên thi cái nào?

Các chương trình sau đại học để theo đuổi bằng thạc sĩ thường mất một đến hai năm để hoàn thành. Ví dụ, MBA (thạc sĩ kinh doanh) là một chương trình cấp bằng rất nổi tiếng cần dành ra hai năm học để có được. Một vài chương trình thạc sĩ khác như là báo chí chỉ cần học trong một năm.

Phần lớn chương trình thạc sĩ là dành thời gian trên lớp và một sinh viên thạc sĩ phải chuẩn bị một bài nghiên cứu dài được gọi là “luận văn thạc sĩ” hoặc hoàn thành một “dự án thạc sĩ”.

Bậc học thứ ba: Tiến sĩ

Nhiều trường cao học coi việc đạt bằng thạc sĩ là bước đầu tiên để có được bằng PhD (bằng tiến sĩ). Nhưng một vài trường khác, các sinh viên có thể trực tiếp chuẩn bị cho bằng tiến sĩ mà không phải có bằng thạc sĩ trước. Nó sẽ tốn ba năm hoặc hơn để lấy bằng tiến sĩ. Và có thể lên đến năm hoặc sáu năm với sinh viên quốc tế.

Trong hai năm đầu tiên của chương trình đào tạo tiến sĩ, phần lớn ứng viên tiến sĩ sẽ ghi danh vào các lớp học và các buổi hội thảo. Ít nhất một năm tiếp theo để tự tay nghiên cứu và để viết luận văn hoặc luận án. Bài luận văn hoặc luận án này phải chứa những luận điểm, các thiết kế hoặc nghiên cứu mà chưa từng được xuất bản trước đây.

Luận án tiến sĩ là một bài thảo luận và tóm tắt về học bổng hiện tại trong một chủ đề được cho trước. Hầu hết các đại học Mỹ có đào tạo bằng tiến sĩ yêu cầu các ứng viên phải có kiến thức đọc hiểu của hai ngôn ngữ để vượt qua một bài kiểm tra năng lực để chính thức nhận ứng viên vào chương trình đào tạo tiến sĩ và cũng để vượt qua được bài kiểm tra miệng trong chủ đề của luận văn.

Các đặc điểm của hệ thống giáo dục đại học Mỹ

Môi trường trên lớp học

Phạm vi các lớp học thì đa dạng. Sẽ có từ các giảng đường lớn với vài trăm sinh viên cho đến các lớp học và hội thảo (lớp thảo luận) nhỏ hơn chỉ với một vài sinh viên. Các lớp học tại đại học Mỹ thường sẽ có không ký rất năng động. Bạn luôn được khuyến khích đưa ra ý kiến, phản biện quan điểm, tham gia thảo luận và cả thuyết trình. Sinh viên quốc tế nhận thấy rằng đây là một trong những khía cạnh đáng ngạc nhiên nhất của hệ thống giáo dục Hoa kỳ.

Mỗi tuần các giảng viên luôn giao bài tập trong sách giao khoa và bài tập thêm khác. Bạn sẽ phải cập nhật thường xuyên với các bài đọc được yêu cầu và bài tập về nhà để mà bạn có thể tham gia thảo luận và hiểu bài giảng trên lớp. Các chương trình cấp bằng nhất định cũng yêu cầu sinh viên dành thời gian trong phòng thí nghiệm.

Các giảng viên chấm điểm cho mỗi học sinh trong lớp của mình. Điểm số thường dựa trên:

• Mỗi giảng viên sẽ có những đặc thù riêng về việc tham gia lớp học. Nhưng hơn hết sinh viên được trông đợi sẽ tham gia vào các lớp thảo luận, đặc biệt là các lớp hội thảo. Điều này thường là một khía cạnh quan trọng trong việc đánh giá điểm số của sinh viên.
• Bài kiểm tra giữa kỳ thường được cho trong thời gian diễn ra lớp học.
• Một hoặc hơn bài nghiên cứu học kỳ, hoặc các báo cáo thí nghiệp thường được nộp lên để đánh giá.
• Các bài kiểm tra hoặc quiz ngắn có thể được giao. Thình thoảng các giảng viên sẽ được ra một bài quiz mà không báo trước. Điều này sẽ không được tính nhiều vào điểm số, nhưng sẽ nhằm truyền cảm hứng cho sinh viên để theo kịp bài tập và sự chuyên cần của họ.
• Bài thi kiểm tra cuối môn sẽ được tổ chức sau buổi học cuối cùng kết thúc.

Tín chỉ

Mỗi khoá học sẽ có giá trị bằng một số tín chỉ hoặc giờ tín chỉ nhất định. Con số này gần bằng với số giờ học mỗi tuần mà một sinh viên dành trên lớp trong khoá học đó. Một khoá học thường có giá trị từ ba đến năm tín chỉ.

Một chương trình toàn thời gian ở hầu hết các trường sẽ có 12 đến 15 giờ tín chỉ (4 hoặc 5 khoá học mỗi kỳ) và một số lượng tín chỉ nhất định phải được hoàn thành để tốt nghiệp. Những sinh viên quốc tế được kỳ vọng nộp đơn vào chương trình toàn thời gian trong suốt mỗi học kỳ.

Chuyển tiếp

Nếu một sinh viên nộp đơn vào một trường đại học mới trước khi hoàn thành chương trình học lấy bằng, thì thường hầu hết các tín chỉ đã đạt được ở trường đầu tiên có thể được sử dụng để hoàn thành bằng cấp tại trường đại học mới. Điều này có nghĩa là một sinh viên có thể chuyển tiếp đến đại học khác và vấn có thể tốt nghiệp đúng với thời hạn.

Hệ thống giáo dục sau trung học

Nước Mỹ có hơn 4,500 cơ sở giáo dục sau trung học. Mỹ rất đặc biệt ở chỗ các tổ chức giáo dục không được tổ chức tập trung nhưng được công nhận trên hầu hết các quốc gia hoặc khu vực. Có nhiều loại hệ thống giáo dục sau trung học tại Mỹ như là:

• Cao đẳng hoặc đại học bang
• Cao đẳng hoặc đại học tư thục
• Cao đẳng cộng đồng
• Viện công nghệ

Mỗi loại trường cung cấp cho sinh viên một trải nghiệp học tập riêng, việc cho sinh viên sự linh hoạt để chọn con đường phù hợp nhất với họ và với sự nghiệp sau này của sinh viên.

Công lập và tư thục

Trường công lập (public) hoặc trường bang (state) được hỗ trợ và hoạt động bởi một bang hoặc chính phủ địa phương. Mỗi bang trong 50 bang tại Mỹ sẽ mở ít nhất một trường cao đẳng hoặc đại học bang. Với sự hỗ trợ của chính phủ, sinh viên sẽ được cung cấp nhiều lựa chọn sau trung học với một chi phí phải chăng.

Trường tư thục là trường được điều hành bởi tư nhân và không nhận bất kỳ tài trợ nào từ chính phủ. Thường thì học phí trường tư sẽ cao hơn các trường bang. Xem thêm về chi phí du học Mỹ cập nhật 2022.

Các loại giáo dục sau trung học – giáo dục đại học Mỹ

1. Cao đẳng hoặc đại học bang

Như đã đề cập ở trên, trường cao đẳng hoặc đại học bang được điều hành bởi chính phủ. Các trường cao đẳng hoặc đại học bang cung cấp một lộ trình sau trung học với chi phí hợp lý hơn. Các trường thường có sẵn một loạt các chương trình cấp bằng.

Sinh viên theo học sẽ được tiếp cận với cuộc sống campus xôi động, nhiều hoạt động ngoại khoá và các phương tiện giảng dạy hiện đại. Các trường cao đẳng, đại học công lập tại Mỹ có hơn 60,000 sinh viên nhập học.

Nhiều trường đại học công lập này sẽ được đặt tên theo bang hoặc chứa “State” trong tên trường. Ví dụ, Trường đại học bang Washington – Washington State University và trường University of Michigan. Một vài trường đại học bang có thể kể đến như:

• University of Michigan
• University of California – Los Angeles (UCLA)
• University of Virginia
• University of California – Berkeley

2. Cao đẳng hoặc đại học tư thục

Các trường cao đẳng và đại học tư thục (Private College or University) được điều hành bởi tư nhân thay vì chính phủ. Thường thì các trường cao đẳng và đại học tư thục Mỹ sẽ có quy mô lớp học nhỏ hơn các trường công lập. Vì vậy, sinh viên dễ dàng trong việc tiếp cận, trao đổi, xây dựng mối quan hệ với giảng viên và cố vấn của mình.

Trường cao đẳng, đại học tư có danh sách các chương trình cấp bằng nhỏ hơn. Nhưng sinh viên quyền lựa chọn để tuỳ chỉnh những chương trình cấp bằng của mình.

Các trường cao đẳng và đại học liên kết tôn giáo cũng là trường tư thục. Gần như tất cả các trường này sẽ chào đón sinh viên của mọi tôn giáo và tín ngưỡng. Nhưng, có một phần trăm các trường sẽ thích nhận sinh viên có niềm tin tôn giáo tương tự như tôn giáo ban đầu trường được thành lập.

Trong số các trường cao đẳng, đại học tư thục cũng có Ivy League, rất danh giá.

3. Ivy League

Ivy League là một trong những nhóm trường đại học tốt nhất trên thế giới. Nó bao gồm một nhóm 8 trường đại học giàu lịch sử. Tất cả trường thuộc Ivy League đều được đặt tại phía bắc của Mỹ (Bắc Mỹ). Ivy League được chính thức thành lập vào những năm 1950s và là một hiệp hội thể thao. Cho tới ngày nay thì nó vẫn là một hiệp hội thể thao, đồng thời cũng là những người dẫn đầu về mặt trí tuệ. 8 trường bao gồm:

• Brown University
• Columbia University
• Cornell University
• Dartmouth University
• Harvard University
• Princeton University
• The University of Pennsylvania
• Yale University

4. Cao đẳng cộng đồng

Các trường Cao đẳng Cộng đồng (Community College) là trường cao đẳng 2 năm mà cấp bằng cao đẳng – associate’s degrees (có thể chuyển tiếp), cũng như cấp chứng chỉ. Có nhiều loại bằng cao đẳng khác nhau nhưng yếu tố phân biệt quan trọng nhất là liệu bằng cấp đó có thể được chuyển tiếp hay không. Thông thường, có hai hướng bằng chính: một là dùng cho chuyển tiếp học thuật và hai là để sinh viên xin vào làm ngay lập tức. Các bằng để chuyển tiếp đại học thường là associate of arts hoặc là associate of science. Bằng không thể chuyển tiếp được thì có associate of applied science và certificates of completion.

Các sinh viên tốt nghiệp cao đẳng cộng đồng thường phần lớn là chuyển tiếp lên cao đẳng hoặc đại học 4-năm để hoàn thành lấy bằng. Vì họ có thể chuyển những tín chỉ đã hoàn thành trong trường cao đẳng cộng đồng. Các sinh viên này có thể hoàn thành chương trình cấp bằng cử nhân trong hai hoặc ba năm. Nhiều trường cũng cung cấp ESL hoặc chương trình tiếng Anh chuyên sâu mà chúng sẽ chuẩn bị cho sinh viên cho các khoá học ở đại học.

Nếu bạn không lên kế hoạch để lấy bằng cao hơn bằng cao đẳng, bạn nên tìm một bằng cao đẳng nào sẽ đủ điều kiện cho bạn xin việc ở quốc gia của mình.

5. Viện công nghệ

Viện công nghệ (Institute of Technology) là loại trường cung cấp tối thiểu bốn năm nghiên cứu về khoa học và công nghệ. Một vài có chương trình sau đại học, trong khi một vài trường khác cung cấp các khoá học ngắn hạn. Một vài trường phổ biến như là:

• Illinois Institute of Technology
• Massachusetts Institute of Technology (MIT)
• New York Institute of Technology